(2) 2ГИС өнімдерінде жарнаманы орналастыруға шектеулер«Жарнама туралы» Заңның
7-бабының негізінде жосықсыз, дәйексіз, әдепсіз, көрінеу жалған және жасырын жарнама жатқызылған
жөнсіз жарнамаға тыйым салынады.
1. Төмендегілерді қамтитын
жарнама жосықсыз болып табылады:
1) жарнамаланатын тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) басқа жеке немесе заңды тұлғалардың тауарларымен (жұмыстарымен, көрсетілетін қызметтерімен) салыстыруды, сондай-ақ олардың ар-намысына, қадір-қасиетіне және іскерлік беделіне нұқсан келтіретін сөздерді, бейнелерді қамтиды;
2) басқа өнімді жарнамалауда пайдаланылатын фирмалық атауды, тауар таңбасын, фирмалық қаптаманы, тауарды сыртқы ресімдеуді, формулаларды, бейнелерді және басқа да коммерциялық белгілерді көшіру арқылы немесе олардың сенімін теріс пайдалану арқылы жарнамаланатын өнімге қатысты тұтынушыларды жаңылыстырады;
3) кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру кезінде пайдаланылуы тауардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) сипатына, дайындау тәсіліне, қасиеттеріне, қолдануға жарамдылығына немесе санына қатысты жаңылыстыруы мүмкін нұсқауларды немесе бекітулерді қамтиды;
4) жарнамаланатын тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) пайдаланбайтын жеке немесе заңды тұлғаларды беделін түсіреді, қорлайды немесе мазақтайды;
5) егер мұндай жарнама тауар белгісі немесе қызмет көрсету белгісі жарнамаға тыйым салынған тауардың тауар белгісімен немесе қызмет көрсету белгісімен бірдей немесе араласу дәрежесіне дейін ұқсас басқа тауардың жарнамасы түрінде, сондай-ақ осындай тауарды дайындаушының немесе сатушының жарнамасы ретінде жүзеге асырылса, Қазақстан Республикасының заңымен жарнамаға тыйым салынған тауарлардың жарнамасы болып табылады.
2. Мыналарға қатысты шындыққа сәйкес келмейтін мәліметтер бар
жарнама дәйексіз болып табылады:
1) өнімнің табиғаты, құрамы, дайындау тәсілі мен күні, мақсаты, тұтынушылық қасиеттері, пайдалану шарттары, сәйкестік сертификатының, сертификаттық белгілердің және ұлттық стандарттарға сәйкестік белгілерінің болуы, саны, шығу тегі сияқты сипаттамалары;
2) өнімнің нарықта болуы, оны белгілі бір жерден сатып алу мүмкіндігі;
3) өнімнің құны (бағасы) және жарнаманы тарату және орналастыру сәтіндегі төлемнің қосымша шарттары;
4) өнімді жеткізу, айырбастау, қайтару, жөндеу және қызмет көрсету;
5) кепілдік міндеттемелерді, қызмет мерзімдерін, жарамдылық мерзімдерін;
6) қолданудың болжамды нәтижелерін;
7) зияткерлік қызмет нәтижелеріне айрықша құқықтарды және оларға теңестірілген заңды тұлғаны жекелендіру құралдарын, өнімді, орындалатын жұмыстарды немесе көрсетілетін қызметтерді;
8) мемлекеттік рәміздерді (елтаңба, ту, әнұран), сондай-ақ халықаралық ұйымдардың рәміздерін пайдалануға құқықтарды;
9) ресми тану, медальдар, жүлделер, дипломдар және өзге де наградалар алу;
10) егер өнім сериясының бөлігі болып табылса, оның толық сериясын сатып алу тәсілдері туралы ақпарат беру;
11) зерттеулер мен сынақтардың, ғылыми терминдердің, техникалық, ғылыми және өзге де жарияланымдардан үзінділердің нәтижелерін;
12) жеке немесе заңды тұлғаны, басқа тұлғалардың өнеркәсіптік немесе сауда қызметін беделін түсіретін кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) туралы тұжырымдар;
13) оның негізділігін асыра көрсететін түрде ұсынылмауға тиіс статистикалық ақпаратты;
14) тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өндірушінің, сатушының немесе оларды жарнамалайтын тұлғалардың мәртебесі немесе құзыреттілік деңгейі.
3. Төмендегілерді қамтитын жарнама әдепсіз болып табылады:
1) жеке тұлғалардың нәсіліне, ұлтына, тіліне, кәсібіне, әлеуметтік жағдайына, жасына, жынысына, діни, саяси нанымына қатысты қорлайтын сөздерді, салыстыруларды, бейнелерді қолдану арқылы жалпы қабылданған адамгершілік пен мораль нормаларын бұзатын мәтіндік, көрнекі, дыбыстық ақпаратты қамтитын;
2) ұлттық немесе әлемдік игілік болып табылатын өнер, мәдениет объектілеріне, тарих ескерткіштеріне кір келтіретін;
3) мемлекеттік рәміздерге, Қазақстан Республикасының ұлттық валютасына немесе шетел валютасына, діни рәміздерге кір келтіретін.
4. Жарнама берушi (жарнама жасаушы, жарнама таратушы) жарнама тұтынушысын қасақана жаңылыстыратын
жарнама көрiнеу жалған болып табылады.
5. Радио-, теле-, бейне-, аудио- және киноөнiмдердi, сондай-ақ өзге де өнiмдердi, оның iшiнде арнайы бейнежазбаларды, қосарланған дыбыс жазбаларын пайдалану жолымен және өзге де тәсiлдермен тұтынушының сезiмiне, түйсігіне қабылдауға сезінбейтін әсер ететiн
жарнама жасырын болып табылады.«Жарнама туралы» Заңның
13-бабының негізінде өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) жекелеген түрлерін жарнамалаудың ерекшеліктері белгіленген.
1) Мынандай жарнамаға тыйым салынады:
1.1. этил спирті мен алкоголь өнімін, алкоголь сусындарын имитациялайтын өнім;
1.2. емшек сүтін алмастырғыштар;
1.3. сәйкестігі міндетті расталуға жататын, олардың сәйкестігі расталудан өтпеген тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер);
1.4. темекі және темекі бұйымдары, оның ішінде қыздырылатын темекі бар бұйымдар, кальянға арналған темекі, кальян қоспасы, темекіні қыздыруға арналған жүйелер, тұтынудың электрондық жүйелері және оларға арналған сұйықтықтар;
1.5. алкоголь өніміне, темекіге және темекі бұйымдарына, оның ішінде қыздырылатын темекі бұйымдарына, кальянға арналған темекіге, кальян қоспасына, темекіні қыздыруға арналған жүйелерге, тұтынудың электрондық жүйелеріне және оларға арналған сұйықтықтарға сұраныс пен қызығушылықты ынталандыруға бағытталған, оның ішінде жүлделер, лотереялар ұтыстарын өткізу нысанында түрлі іс-шаралар;
1.6. қаржылық (инвестициялық) пирамида қызметін;
2) Арнайы басылымдарда, сондай-ақ мамандандырылған көрмелерде немесе жәрмеңкелерде сатудан басқа, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес экспорты мен импорты жүргiзiлетiн қызметтiк және азаматтық қарудың, сондай-ақ қару-жарақтың, әскери техниканың және қосарланған мақсаттағы өнiмдiң жарнамасына тыйым салынады. Көрсетілген жарнама жауынгерлік және арнайы қаруды, қару-жарақты, әскери техниканы өндіру технологиясы, қолдану тәсілдері тікелей немесе жанама түрде ашпауға тиіс.
3) Қазақстан Республикасының сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен аккредиттелмеген сәйкестікті міндетті растау жөнінде қызметтер көрсететін ұйымдардың жарнамасына тыйым салынады.
4) Салынып жатқан, сондай-ақ алғаш рет пайдалануға берiлген, оның жобалау құжаттамасына және бекiтiлген жобалау құжаттамасындағы тұрғын ғимараттардың жiктемесiне сәйкес келмейтiн тұрғын үйдiң (тұрғын ғимараттың) жарнамасына тыйым салынады.
5) Лотерея операторымен жасалатын тапсырма шарты шеңберінде лотерея операторы және (немесе) лотереяны таратушылар (агенттер) орналастыратын жарнаманы қоспағанда, лотереяның жарнамасына тыйым салынады.
6) Тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) алкоголь өнімінің, алкоголь ішімдіктерін имитациялайтын өнімнің, темекі және темекі бұйымының, оның ішінде қыздырылатын темекі, кальянға арналған темекі, кальян қоспасы бар бұйымдардың, темекіні қыздыруға арналған жүйелердің, тұтынудың электрондық жүйелерінің және оларға тауар белгісінің және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шараптың атауының жарнамасын қоспағанда, алкоголь өнімін, алкогольдік ішімдіктерді, темекіні және темекі бұйымын имитациялайтын өнімді тікелей немесе жанама ұсынатын арналған сұйықтықтардың атауы ретінде белгілі тауар таңбасының элементтерін және (немесе) атауын пайдалана отырып жарнамалауға тыйым салынады.
Медициналық қызметтерді, профилактика, диагностика, емдеу және медициналық оңалту әдістері мен құралдарын, дәрілік заттарды, медициналық техника мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды, тағамға биологиялық белсенді қоспаларды жарнамалау ерекшеліктері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасымен реттеледі (бұдан әрі Ереженің мәтінін қараңыз).
"Жарнама туралы" Заңның
14-бабының негiзiнде келесі қаржылық, сақтандыру, инвестициялық қызметтер мен бағалы қағаздар жарнамасының ерекшелiктерi белгiленген.
Жеке және заңды тұлғалардың ақшасын, сондай-ақ бағалы қағаздарды пайдалануға байланысты қаржылық (оның ішінде банктік), сақтандыру, инвестициялық және өзге де көрсетілетін қызметтердің жарнамасына тыйым салынады, егер жарнамада:
1) жарнамаланатын қызметтерге немесе бағалы қағаздарға тікелей қатысы жоқ ақпарат келтірілсе;
2) кiрiс алуға және жай акциялар бойынша дивидендтер мөлшерiне кепiлдiк берiлсе;
3) бағалы қағаздар эмиссияны тiркеусiз, сондай-ақ бағалы қағаздар эмиссиясы тоқтатыла тұрған немесе болмаған деп танылған кезде жарнамаланса;
4) қызметтің болашақ тиімділігі (кірістілігі) туралы кез келген кепілдіктер немесе ұсыныстар, оның ішінде бағалы қағаздардың бағамдық құнының өсуін жариялау жолымен берілсе;
5) жарнамада, шарттарда айтылған елеулі талаптардың кез келгені жасырылса;
6) жеке тұлғаларды осы кәсіпорынның қызметіне немесе осы кәсіпорынның тауарларын сатып алуға басқа жеке тұлғаларды тарту есебінен өз пайдасын немесе пайдасын алуға шақыратын кәсіпкерлік қызмет түрлері жарнамаланса;
7) үлескерлердің ақшасын тартуға берілген рұқсаттан сот айырылғаннан кейін тұрғын үйлердің (тұрғын ғимараттардың) жарнамасы жүргізілсе.
Бұдан басқа, «Бағалы қағаздар нарығы туралы» 2003 жылғы 2.07 № 461-II ҚР Заңының
53-1-бабына 3-т. сәйкес бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары мынадай тұлғаларға ұсынатын қызметтерді жарнамалаушы ретінде қатысуға тыйым салынады:
- бағалы қағаздар нарығында кәсіби қызметті жүзеге асыруға уәкілетті органның лицензиясы жоқ заңды тұлғаларға, Қазақстан Республикасының резидент емес банктерінің филиалдарына;
- лицензиаттардың қызметкерлері болып табылмайтын және лицензиаттар уәкілеттік бермеген жеке тұлғаларға (уәкілетті орган берген лицензия негізінде бағалы қағаздар нарығында қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғаларға).
«Жарнама туралы» Заңның 1
5-бабының негізінде жарнаманы өндіру, тарату, орналастыру кезінде кәмелетке толмаған тұлғаларды қорғау белгіленген.
Мыналарды жарнамалауға тыйым салынады:
1) ата-аналардың беделіне нұқсан келтіре отырып, кәмелетке толмағандардың оларға деген сеніміне нұқсан келтіре отырып;
2) ата-аналарды немесе басқа адамдарды жарнамаланатын өнімді сатып алуға көндіруге шақыратын тікелей ұсыныспен;
3) кәмелетке толмағандарға қандай да бір өнімге ие болу оларға басқалардан қандай да бір артықшылық беретінін, сондай-ақ мұндай өнімнің болмауы кері алып келетінін тікелей көрсете отырып;
4) профилактикалық мақсатта ақталмаған қауіпті орындарда және жағдайларда кәмелетке толмағандарды көрсететін мәтіндік, көрнекі немесе дыбыстық ақпаратты жарнамада орналастырумен;
5) кәмелетке толмағандарға арналған тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) тікелей жатпайтын жарнамада кәмелетке толмағандардың бейнелерін көзбен шолу немесе дыбыстық пайдаланумен;
6) өнімді пайдалану нәтижелері көрсетілген немесе сипатталған жағдайларды қоспағанда, кәмелетке толмағандардың өнімді пайдалану дағдыларының қажетті деңгейін төмендетумен. Жарнама өнімге арналған жас тобындағы кәмелетке толмағандар үшін нақты не қолжетімді екені туралы ақпарат беруге тиіс;
7) кәмелетке толмағандарда кәмелетке толмағандарға арналған өнімнің құны (бағасы) туралы шынайы емес (бұрмаланған) түсінік қалыптастыра отырып, сондай-ақ жарнамаланатын өнімнің кез келген отбасылық бюджет үшін қолжетімді екендігіне тікелей немесе жанама нұсқаумен.
«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18.09 № 193-IV Кодексінде денсаулық сақтау саласындағы жарнаманың мынадай ерекшеліктері белгіленген:Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы жарнамалау уәкілетті орган белгілеген
тәртіппен берілетін рұқсат болған кезде жүзеге асырылады. Жарнама таратушы жарнама берушi уәкiлеттi орган берген жарнамаға рұқсатты бергеннен кейiн ғана жарнаманы орналастырады.
Тағамға биологиялық активті қоспаларды жарнамалау халықтың санитариялық-эпидемиологиялық қолайлығы саласындағы мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.
Медициналық қызметтерді (көмекті) жарнамалау медициналық қызметтер (көмек) көрсету саласындағы мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.
Медициналық көрсетілетін қызметтердің, профилактика, диагностика, емдеу және медициналық оңалту әдістері мен құралдарының (бұдан әрі – көрсетілетін қызметтер), дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың, тағамға биологиялық белсенді қоспалардың жарнамасы дұрыс, арнайы білімсіз немесе арнайы құралдарды қолданбай, басқа қызметтермен, дәрілік заттармен, медициналық мақсаттағы бұйымдармен және медициналық техникамен, тамаққа биологиялық белсенді қоспалармен салыстыруды болдырмай, олардың сенімін теріс пайдалану арқылы, оның ішінде сипаттамаларға, құрамға, тұтынушылық қасиеттерге, құнға (бағаға), болжамды қолдану нәтижелеріне, зерттеулер мен сынақтар нәтижелеріне қатысты тұтынушыларды жаңылыстырмай танылуы тиіс.
Көрсетілетін қызметтер, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар жарнамасын бұқаралық ақпарат құралдарында, денсаулық сақтау ұйымдарында электрондық ақпараттық ресурстарда таратуға және орналастыруға жол беріледі.
Дәрiлiк заттардың жарнамасында толық (дәрiлiк затты пайдалану үшiн тиiстi шектеулердi қоса алғанда) және дұрыс мәлiметтер болуға тиiс, оларды алып тастау дәрiлiк заттарды орынсыз пайдалануға немесе тұтынушы үшiн жөнсiз тәуекелге әкеп соғуы мүмкiн.
Тыйым салынады:1) Қазақстан Республикасында тіркелмеген дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың, тағамға биологиялық белсенді қоспалардың, профилактика құралдарының жарнамасына;
2) бұқаралық ақпарат құралдарында рецептімен берілетін дәрілік заттардың жарнамасына;
3) дәрiгердiң рецептiсi бойынша босатылатын дәрiлiк препараттардың үлгiлерiн жарнама мақсатында тарату;
4) балаларға арналған дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардан басқа, дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды жарнамалауда балаларды, олардың бейнесі мен дауысын пайдалану;
5) қоғамдық көлікте, олардың мақсатына, пайдаланылуына және босатылуына қатысы жоқ ұйымдарда дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың, тағамға биологиялық белсенді қоспалардың жарнамасын тарату және орналастыру;
6) дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың сыртқы (көрнекі) жарнамасын орналастыру;
7) дәрілік заттар туралы және ғылыми немесе білім беру мақсатында, сондай-ақ пациенттерді хабардар ету мақсатында медициналық мақсаттағы бұйымдар туралы ақпарат тарату жағдайларын қоспағанда, дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды тағайындауға уәкілетті медицина қызметкерлерін жарнама таратушылар ретінде пайдалану;
8) тиісті қызмет түрін жүзеге асыруға лицензиясы болмаған кезде көрсетілетін қызметтерді жарнамалау;
9) денсаулық сақтау саласындағы маман сертификаты жоқ адамдар, оның ішінде шетелдік мамандар көрсететін қызметтердің жарнамасына;
10) халыққа арналған жарнамада мынадай ауруларды емдеу тәсілдерін көрсету: жыныстық жолмен берілетін аурулар, онкологиялық, психикалық, мінез-құлықтық бұзылулар (аурулар), қауіпті инфекциялық аурулар, АИТВ инфекциясы, туберкулез, қант диабеті;
11) жарнамада дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды қолдануды және (немесе) тағайындауды көтермелей алатын ғалымдардың, денсаулық сақтау мамандары, сондай-ақ мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғаларының ұсынымдарына сілтеме жасау;
12) жарнамада қызметтерді, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды, тағамға биологиялық белсенді қоспаларды бірегей, неғұрлым қауіпсіз және тиімді ретінде көрсету;
13) дәрілік препараттың қауіпсіздігі мен тиімділігі оның табиғи шығу тегіне байланысты деп бекіту;
14) көрсетілетін қызметтің, жарнамаланатын дәрілік препаратпен емдеудің, тағамға биологиялық белсенді қоспаның тиімділігі кепілді болатын құралдың қолданылуы жанама әсерлердің дамуымен қатар жүрмейді деген болжам жасау;
15) жарнамаланатын қызметке, дәрілік затқа және медициналық бұйымға тікелей қатысы жоқ ақпаратты жарнамада келтіру;
16) адамның ағзаларына (ағзасының бөлігіне) және (немесе) тіндеріне (тіндерінің бөлігіне) қатысты мәмілелер жасау туралы ұсыныстарды жарнамалау.